زادهی اولین روز فروردین ماه سال 1352 و فارغالتحصیل رشته نقاشی عمومی از دانشگاه آزاد است. وی فرزند "رضا بنفشه خواه" بازیگر با سابقه سینما و تلویزیون است. بازی در مجموعه «جنگ 39» باب آشنایی او با مخاطبان تلویزیون را باز کرد گرچه ایفای نقش یکی از "هژیر" ها در مجموعه «این چند نفر» از او شخصیتی ماندگار و خاطرهساز برای دههشصتیها ساخت اما حضور پررنگ او در سالهای اخیر در ماندگارترین و پرمخاطبترین مجموعههای طنز از جمله بدون شرح، مرد دو هزار چهره و ... لیسانسههای 1 و 2 او را به یک بازیگر پرطرفدار طنز تبدیل کرده است. پخش سریال «لیسانسهها» از شبکه آیفیلم بهانهای شد تا با وی به گفتگوی بنشینیم.
ورودتون به عرصه هنر، چقدر به شخص شما بستگی داشت و چقدر به سابقهی هنری خانوادگیتون؟
فکر می کنم هر دو مسئله در ورود من دخیل بودند. چون از بچگی پدر من را به پشت صحنه یا برای تماشای تئاتر میبرد، یا خانوادگی به سینما میرفتیم یعنی در زمانی که خیلی از همکلاسیهای من تئاتر ندیده بودند.
قبل از این که به طور حرفهای کار بازیگری را شروع کنم، سه کار پخش شده داشتم. یکی از کارها مربوط به زمانی که بود 10 ساله بودم. کار بعدی در سن 14 سالگی انجام دادم و همینطور یک کار در سن 16 سالگی انجام دادم. البته من این کارها رو هیچ وقت جز سابقهی هنریام به حساب نمیآورم. چون عوامل این کارها دنبال کودک برای ایفای نقش میگشتند و پدرم من را معرفی کرد. اگر اینها را کنار بگذاریم، من سال 1370، سوم دبیرستان بودم و در کنکور رشته هنر شرکت کردم. برای اولین بار بود که دانشگاه آزاد کنکور هنر برگزار میکرد. من در آن سال در کنکور قبول شدم و بعد از دو ترم مرخصی، سال 71 وارد دانشگاه شدم. بعد از قبولی در دانشگاه به دلایل مشکلات مالی برای پرداخت شهریه، مشغول به بازی شدم. در آن دوره با آقای "امیرغفارمنش" همدانشگاهی بودم که از طریق ایشان مطلع شدم که آقای "داریوش کاردان" و مرحوم "مهرداد خسروی" برای مجموعه «سی و نه» تست بازیگری میگیرند. برنامه «سی و نه» در آن سالها همزمان با مجموعه «ساعت خوش» پخش میشد. مردم «ساعت خوش» را خیلی دوست داشتند، چون طنز عمومیتری بود. در «سی و نه» سعی شده بود که طنز اجتماعی و روشنفکری مطرح شود که به نظر من خیلی هم موفق نبود. البته بعضی از آیتمهای این مجموعه هنوز در خاطر مردم مانده. مثلاًَ من نقش یک معلم را بازی میکردم که در آیتمهای مربوط به این نقش ما با بچههای کلاس با زبان هجو صحبت میکردیم. که بعدها گفتند که این آیتم توهین به معلمان است و این آیتم حذف شد. همین مسئله برای خیلی از آیتمهای این مجموعه اتفاق افتاد. بعدها به واسطه بازی در آن مجموعه کارهای زیادی به من پیشنهاد شد. ولی هیچ وقت اینطور نبود که پدرم من را برای کار به خصوصی معرفی کنند. ولی به بهرحال وجود پدر و نام خانوادگی من باعث شد که در یادها بمانم.
بازیگر شدن، هدف اصلی زندگی شما بود یا اینکه هدف دیگری در زندگی داشتید؟
من از کودکی علاقه داشتم که وارد نیروی دریایی بشوم. ولی از سال سوم دبیرستان که وارد دانشگاه شدم گویی تکلیف زندگیام روشن شد. البته من همیشه دوست داشتم بیشتر تئاتر کار کنم اما همانطور که گفتم نیاز مالی و شهریه دانشگاه من را به سوی بازیگری در تلویزیون سوق داد. هم زمان هم کار میکردم و هم درس میخواندم. به نوعی عمده فعالیت من در این سالها در تلویزیون بوده.
این که در تلویزیون پرکارتر بودید انتخاب خودتان بود یا اینکه به دلیل شرایط و پیشنهادها در تلویزیون حضور پررنگتری نسبت به سینما و تئاتر داشتید؟
نه این مسئله انتخاب خودم نبود. من از تلویزیون پیشنهاد بیشتری برای کار داشتم.
یعنی بازی در ژانر طنز و کمدی هم انتخاب خودتان نبود؟
خب در این سالها بیشتر به من بازی در نقش کمدی پیشنهاد شده. چون کار اولم هم کمدی بود و بیشتر در این ژانر ظاهر شدم پیشنهادهای بیشتری در نقش کمدی داشتم تا نقش جدی. متأسفانه این مسئله به این دلیل است که دستاندرکاران و برنامهسازان تلویزیون فکر میکنند که بازیگرانی که کمدی بازی میکنند نمیتوانند نقش جدی بازی کنند. در حالی که این ذهنت اشتباهیست. حالا شاید این مسئله در مورد همه بازیگران طنز صدق نکند ولی من در مورد خودم میگویم که میتوانم هم در حوزه کمدی و هم در حوزه طنز فعالیت بکنم. کما اینکه نقش جدی هم بازی کردم. به عنوان مثال یکی از آخرین کارهایی که بازی کردم در سری اول سریال «محکومین» بود. در این سریال نقش مردی را بازی کردم که تمارض میکرد که پولهایش را در خیابان دزدیدهاند و از این طریق از مردم پول میگرفت. در سری دوم این مجموعه هم به کارگردانی سید جمال سیدحاتمی نقش یک شعبدهبازی را بازی کردم که بسیار دچار مشکلات مالیست. به فکر فروش کلیهاش میافتد. این نقش هم کاملاً جدی بود.
اگر بخواهید خودتان یک نقش جدی را برای بازی انتخاب کنید، یا اینکه بخواهید به عنوان یک نویسنده برای بیژن بنفشهخواه نقشی را بنویسید، چه نقشی را انتخاب میکنید؟
نقش خاصی مد نظرم نیست فقط دوست دارم با نقشهایی که تاکنون بازی کردم متفاوت باشد تا بتوانم تجربههای جدید کسب کنم.
برویم سراغ سریال «لیسانسهها»، شما به عنوان یکی از بازیگران اصلی این سریال چه دلایلی را موجب پرمخاطب بودن این سریال میدانید؟
به نظر من یکی از مهمترین دلایل خلوص و صداقت" سروش صحبت" در کار است. دوم اینکه خیلی اهل مطالعه است و اینکه کمدی را خیلی خوب میشناسد. کمدیهایی که ایشان میسازند بسیار امروزی است. من همیشه میگویم که ما اگر بتوانیم جوانان را بخندانیم معلوم است که درجا نزدهایم. سروش این خصلت را دارد و میتواند با مخاطبان حتی در سنین پایین هم میتواند ارتباط برقرار کند. خیلی به محیط پیرامونش اشراف دارد. کمدی آقای صحت خیلی امروزیست. به نظر من خیلی از کمدیهایی که این روزها ساخته میشود متعلق به ده شصت و هفتاد است. ولی کارهای سروش صحبت خیلی امروزی است. تمام اتفاقاتی که این روزها در جامعه وجود را تا جایی که ممیزی اجازه بدهد بیان میکند.
و این یعنی که به رسالت اصلی کمدی و طنز وفادار هستند
بله دقیقاً. طنز انتقادی، طنز موقعیت و.... همه این جنبهها را در طنزایشان میتوان دید. البته من دیدم که بعضی از دوستان در صفحات اجتماعی مینویسند که در سریال «لیسانسهها» شما بیکاری جوانان را مسخره کردهاید. در حالی که مقصود این سریال کاملاً برعکس است و به نوعی این سریال از وضعیت بیکاری جوانانی که تحصیلات دارند ولی بیکار هستند، انتقاد میکند.
به نظر شما وضعیت طنز در سینما و تلویزیون چگونه است؟ یا به عبارت دیگر حال طنز تلویزیونی و سینما چطور است؟
به نظر من تعداد کسانی که در این حوزه موفق کار میکنند خیلی کم است. یا حداقل تعداد کارهایی که من میپسندم خیلی کم است. به نظر من وضعیت طنز این روزها خیلی تعریف خوبی ندارد. تعداد کسانی که کار میکنند خیلی کم است و تعدادی هم هستند که قبلاً باتلویزیون کار میکردند و امروز کار نمیکنند. و این مسئله برای تلویزیو خوب نیست. کسانی مثل رضا عطاران، مهران مدیری... به نظر من بهتر است مهران مدیری به جای مجموعه دورهمی یک سریال بسازد. مردم هم بیشتر استقبال میکنند. کمبود این نوع کارها در تلویزیون قابل کاملا محسوس است. بعضی از کارگردانها هستند که در تلویزیون موفق کار میکنند ولی در سینما نمیتوانند موفق عمل کنند. هر اشلی مختصص مربوط به خود را میخواهد.
در حال حاضر مشغول به کاری هستید؟
در یکی از قسمتهای سریال محکومین بازی کردم و در دو قسمت از سریال »حکایتهای کمال» کار کردم.
برای مخاطبان آیفیلم پیغام خاصی دارید؟
امیدوارم که سریال «لیسانسهها» رو ببینند و دوست داشته باشند.
گفتگو: سمانه مقدم